Chính quy?n liên bang Hoa K? (ti?ng Anh: Federal Government of the United States) là chính quy?n qu?c gia c?a Hoa K?, m?t n??c c?ng hoà liên bang g?m 50 ti?u bang, cùng ??c khu th? ?? Washington, D.C., 326 Bi?t khu th? dan chau M? và các l?nh th? h?i ngo?i. H? th?ng Lu?t pháp Hoa K? ???c thi?t l?p b?i các ??o lu?t c?a Qu?c h?i (??c bi?t là Lu?t Hoa K? và Lu?t Pháp ch? Quan ??i); nh?ng quy ??nh hành chính, và nh?ng ti?n l? t? pháp gi?i thích các b? lu?t và các quy ??nh. Chính quy?n liên bang có ba nhánh ??c l?p: l?p pháp, hành pháp, và t? pháp, ???c thi?t l?p theo Hi?n pháp Hoa K?. D?a trên nguyên t?c tam quy?n phan l?p, m?i nhánh có th?m quy?n ?? hành x? các s? v? trong l?nh v?c riêng, v?i m?t s? th?m quy?n ?nh h??ng trên hai nhánh còn l?i, và ng??c l?i, có m?t s? th?m quy?n b? ?nh h??ng b?i m?t ho?c c? hai nhánh kia.
H? th?ng chính tr? c?a Chính quy?n liên bang Hoa K?
Tên ??y ?? c?a Hoa K? là "H?p chúng qu?c Hoa K?". Kh?ng có tên nào khác xu?t hi?n trong Hi?n pháp, và ?ay là tên xu?t hi?n trên ti?n, trong các hi?p ??c và trong các tr??ng h?p pháp ly (nh? kh?i ki?n,...) mà nó là m?t bên (ví d?: Charles T. Schenck ki?n Hoa K?). Thu?t ng? "Chính ph? H?p chúng qu?c Hoa K?" ho?c "Chính ph? Hoa K?" th??ng ???c s? d?ng trong các tài li?u chính th?c ??i di?n cho chính quy?n liên bang, khác v?i các chính quy?n ti?u bang nói chung. Trong ng?n ng? th?ng th??ng, thu?t ng? "Chính quy?n liên bang" th??ng ???c s? d?ng, và thu?t ng? "Chính quy?n qu?c gia" ??i khi c?ng ???c s? d?ng. Các thu?t ng? "Liên bang" và "Qu?c gia" trong tên các c? quan chính ph? ho?c ch??ng trình ngh? s? ch? ra m?i liên k?t c?a nó v?i chính quy?n liên bang (ví d?: C?c ?i?u tra Liên bang, C? quan Qu?n ly Khí t??ng và Th?y v?n Qu?c gia, C?c C?ng viên Qu?c gia). Vì tr? s? c?a chính quy?n liên bang là ? Washington, DC, "Washington" th??ng ???c hoán d? cho nó.
Chính ph? Hoa K? d?a trên các nguyên t?c c?a ch? ngh?a liên bang và ch? ngh?a c?ng hòa, trong ?ó quy?n l?c ???c chia s? gi?a chính quy?n liên bang và các chính quy?n ti?u bang. Vi?c gi?i thích và th?c hi?n các nguyên t?c này, bao g?m quy?n h?n mà chính ph? liên bang nên có và cách th?c hi?n các quy?n ?ó, ?? ???c tranh lu?n k? t? khi Hi?n pháp ???c th?ng qua. M?t s? ng??i ?? ngh? t?ng quy?n l?c liên bang trong khi nh?ng ng??i khác ?? ngh? h?n ch? vai trò c?a chính quy?n liên bang v?i các cá nhan, ti?u bang ho?c các th?c th? ???c c?ng nh?n khác.
K? t? N?i chi?n Hoa K?, quy?n l?c c?a chính quy?n liên bang nói chung ?? m? r?ng r?t nhi?u, m?c dù ?? có nh?ng giai ?o?n nhánh l?p pháp th?ng tr? n?n chính tr? Hoa K? (ví d?, nh?ng th?p k? sau N?i chi?n) ho?c khi có nh?ng ng??i ?? xu?t quy?n c?a ti?u bang ?? thành c?ng trong vi?c h?n ch? quy?n l?c liên bang qua các hành ??ng l?p pháp, s?c l?nh hành pháp ho?c b?ng cách gi?i thích hi?n pháp c?a tòa án.
M?t trong nh?ng tr? c?t ly thuy?t c?a Hi?n pháp Hoa K? là y t??ng v? "s? ki?m tra và can b?ng " gi?a quy?n h?n và trách nhi?m c?a ba nhánh chính ph? Hoa K?: hành pháp, l?p pháp và t? pháp. Ví d?, trong khi nhánh l?p pháp ( Qu?c h?i ) có quy?n t?o ra lu?t, nhánh hành pháp d??i quy?n t?ng th?ng có th? ph? quy?t b?t k? lu?t nào — m?t ??o lu?t mà Qu?c h?i ?? có th? b? qua. T?ng th?ng ?? c? các th?m phán vào Tòa án T?i cao , nh?ng nh?ng ?? c? ?ó ph?i ???c Qu?c h?i phê chu?n. Tòa án T?i cao, có th? v? hi?u các ??o lu?t vi hi?n ?? ???c Qu?c h?i th?ng qua...
H? vi?n có 435 thành viên b? phi?u, s? thành viên m?i bang ph? thu?c vào dan s? c?a bang ?ó. M?i bang có t?i thi?u 1 h? ngh? s?. M?i h? ngh? s? có nhi?m k? 2 n?m. M?t ng??i mu?n tr? thành h? ngh? s? thì ph?i t? 25 tu?i tr? lên, ph?i là c?ng dan Hoa K? ít nh?t 7 n?m, và ph?i là c? dan t?i bang mà ng??i ?ó ??i di?n. Kh?ng có gi?i h?n s? nhi?m kì cho m?i h? ngh? s?. Ngoài 435 thành viên b? phi?u còn có 6 thành viên kh?ng b? phi?u, bao g?m 5 ??i bi?u (delegate) t? Washington, D.C, Guam, Qu?n ??o Virgin, Samoa thu?c M?, Qu?n ??o B?c Mariana, và 1 ?y viên c? dan (resident commissioner) t? Puerto Rico.
Th??ng vi?n có t?ng c?ng 100 th??ng ngh? s?, m?i bang có 2 th??ng ngh? s?. M?i th??ng ngh? s? ph?c v? trong nhi?m k? 6 n?m. C? m?i 2 n?m thì Th??ng vi?n ???c b?u l?i. M?t ng??i mu?n ???c b?u làm th??ng ngh? s? thì ph?i ít nh?t 30 tu?i, ph?i là c?ng dan Hoa K? ít nh?t 9 n?m, ph?i là c? dan t?i bang mà h? ??i di?n trong th?i gian b?u c?.
M?i vi?n ??u có quy?n l?c riêng bi?t. Th??ng vi?n có nhi?m v? c? v?n và phê chu?n các b? nhi?m c?a t?ng th?ng, trong khi H? vi?n có trách nhi?m ?? trình các d? lu?t t? dan bi?u và nang cao thu nh?p qu?c gia. Tuy nhiên, c?n có s? ??ng thu?n c?a c? hai vi?n ?? có th? th?ng qua các d? lu?t r?i tr? thành ??o lu?t. Quy?n l?c c?a qu?c h?i ???c quy ??nh trong nh?ng ?i?u kho?n c?a Hi?n pháp; t?t c? quy?n còn l?i dành cho các ti?u bang và nhan dan. Trong hi?n pháp có "?i?u kho?n c?n thi?t và thích ?áng" cho phép qu?c h?i "làm t?t c? lu?t c?n thi?t và thích ?áng ?? b?o ??m s? v?n hành c?a quy?n l?c hi?n hành."
Thành viên H? vi?n và Th??ng vi?n ???c tuy?n ch?n theo th? th?c m?t h?t b?u c? ch?n m?t ng??i là ng??i có s? phi?u cao nh?t (first-past-the-post voting), ngo?i tr? hai ti?u bang Louisiana và Washington theo th? th?c b?u c? hai vòng (runoffs) – vòng ??u ch?n hai ng??i có s? phi?u cao nh?t ?? vào ti?p vòng sau.
Hi?n pháp kh?ng có quy ??nh nào v? vi?c thi?t l?p các ?y ban c?a qu?c h?i, nh?ng theo ?à t?ng tr??ng c?a ??t n??c, do nhu c?u th?m ??nh các d? lu?t mà các ?y ban l?n l??t ra ??i. Qu?c h?i khoá 108 (2003-2005) có 19 u? ban th??ng tr?c ? H? vi?n và 17 u? ban ? Th??ng vi?n, ch?a k? b?n u? ban l??ng vi?n có nhi?m v? giám sát Th? vi?n Qu?c h?i, ?n loát, thu? và kinh t?. M?i vi?n còn có quy?n b? nhi?m, ho?c tuy?n ch?n các u? ban nghiên c?u các v?n ?? ??c bi?t. Vì kh?i l??ng c?ng vi?c gia t?ng, các u? ban th??ng tr?c s?n sinh thêm 150 ti?u ban tr?c thu?c.
Qu?c h?i có trách nhi?m giám sát và tác ??ng ??n các m?t ?i?u hành c?a nhánh hành pháp. Quy trình giám sát c?a qu?c h?i nh?m vào các m?c tiêu nh? ng?n ch?n s? l?ng phí, các hành vi d?i trá, b?o v? các quy?n t? do dan s? c?ng nh? các quy?n cá nhan, b?o ??m vi?c tuan th? pháp lu?t c?a nhánh hành pháp, thu th?p th?ng tin ?? làm lu?t và giáo d?c qu?n chúng, c?ng nh? th?m ??nh nh?ng thành qu? c?a hành pháp. Quy?n giám sát này ???c th?c thi ??i v?i các b? c?a chính ph?, các c? quan hành pháp, các u? ban pháp ch?, và ch?c v? t?ng th?ng. Ch?c n?ng giám sát c?a Qu?c h?i ???c th? hi?n trong nhi?u hình th?c:
?y ban th?m tra và ?i?u tr?n;
Xem xét các t??ng trình c?a t?ng th?ng và cho y ki?n;
?i?n Capitol - N?i ??t tr? s? c?a Qu?c h?i Hoa K?H? vi?n ti?n hành lu?n t?i và ??a ra Th??ng vi?n xét x?;
H? vi?n và Th??ng vi?n ti?n hành các th? t?c c?n thi?t chi?u theo Tu chính án th? 25 trong tr??ng h?p t?ng th?ng kh?ng th? thi hành nhi?m v?, ho?c khi ch?c v? phó t?ng th?ng b? khuy?t;
T? ch?c nh?ng bu?i h?p kh?ng chính th?c gi?a các nhà l?p pháp và các viên ch?c hành pháp;
Th?ng qua các u? ban qu?c h?i và các c? quan h? tr? nh? V?n phòng Ngan sách Qu?c h?i, V?n phòng Gi?i trình Chính ph? ti?n hành các cu?c nghiên c?u.
Hi?n pháp quy ??nh nhi?u quy?n khác nhau cho Qu?c h?i: quy?n ?ánh thu? và thu thu? ?? tr? n?, cung ?ng ph??ng ti?n qu?c phòng và phúc l?i chung cho n??c M?; vay m??n ti?n; l?p ra các quy ??nh th??ng m?i v?i các n??c khác và gi?a các ti?u bang; thi?t l?p nh?ng quy ??nh th?ng nh?t v? nh?p t?ch; phát hành ti?n và quy ??nh m?nh giá; tr?ng ph?t các hình th?c l?a ??o; thi?t l?p b?u ?i?n và c?ng l?, c? xuy s? ti?n b? khoa h?c, thi?t l?p các toà án tr?c thu?c T?i cao Pháp vi?n, ??nh ngh?a và tr?ng ph?t t?i vi ph?m b?n quy?n và các tr?ng t?i, tuyên chi?n, t? ch?c và h? tr? quan ??i, cung ?ng và duy trì h?i quan, làm lu?t l?nh th? và l?c l??ng h?i quan, cung ?ng l?c l??ng dan quan, trang b? v? khí và duy trì k? lu?t các l?c l??ng dan quan, thi hành h? th?ng lu?t ??c bi?t ? Washington, D. C., và ban hành nh?ng lu?t l? c?n thi?t ?? th?c thi quy?n l?c c?a Qu?c h?i.
Nhánh Hành pháp g?m có T?ng th?ng Hoa K? và các viên ch?c ???c t?ng th?ng ?y nhi?m ?? c?u thành N?i các Hoa K? (chính ph? c?a T?ng th?ng Hoa K?). T?ng th?ng là nguyên th? qu?c gia, ng??i ??ng ??u chính ph? và là t?ng t? l?nhquan l?c, c?ng là nhà ngo?i giao tr??ng. Theo Hi?n pháp, t?ng th?ng có trách nhi?m ??n ??c vi?c tuan th? lu?t pháp. ?? th?c thi ch?c trách này, t?ng th?ng ?i?u hành ngành hành pháp c?a Chính ph? liên bang, m?t gu?ng máy kh?ng l? v?i kho?ng 4 tri?u nhan viên, k? c? 1 tri?u binh s? ?ang ph?c v? trong quan ??i. T?ng th?ng còn có quy?n l?c ?áng k? trong các l?nh v?c t? pháp và l?p pháp. Bên trong nhánh hành pháp, t?ng th?ng ???c Hi?n pháp dành cho nhi?u quy?n l?c ?? ?i?u hành c?ng vi?c qu?c gia c?ng nh? b? máy chính quy?n liên bang, c?ng có quy?n ban hành s?c l?nh v? các s? v? qu?c n?i.
T?ng th?ng có quy?n ph? quy?t các ??o lu?t ?? ???c Qu?c h?i th?ng qua. T?ng th?ng có th? b? lu?n t?i b?i ?a s? dan bi?u ? H? vi?n và b? ph? tru?t ch?c v? b?i ?a s? hai ph?n ba t?i Th??ng vi?n vì nh?ng cáo bu?c nh? "ph?n qu?c, h?i l? ho?c nh?ng tr?ng t?i và hành vi b?t chính khác". T?ng th?ng kh?ng th? gi?i tán qu?c h?i ho?c t? ch?c các cu?c b?u c? ??c bi?t, nh?ng có quy?n an xá nh?ng ng??i b? bu?c t?i theo lu?t liên bang, ban hành s?c l?nh hành pháp và b? nhi?m (v?i s? chu?n thu?n c?a Th??ng vi?n) th?m phán T?i cao Pháp vi?n và th?m phán liên bang.
Phó T?ng th?ng là viên ch?c hành pháp ??ng hàng th? nhì trong chính quy?n, là nhan v?t ??u tiên theo th? t? k? nhi?m t?ng th?ng. Theo ?ó, Phó T?ng th?ng s? ??m nhi?m ch?c v? t?ng th?ng trong tr??ng h?p t?ng th?ng qua ??i, ho?c t? nhi?m, ho?c b? b?i nhi?m, ho?c kh? n?ng ?i?u hành b? c?n tr?. Cho ??n nay ?? có chín tr??ng h?p phó t?ng th?ng thay th? t?ng th?ng theo th? th?c k? nhi?m. Ch?c trách hi?n ??nh c?a phó t?ng th?ng là ph?c v? trong c??ng v? Ch? t?ch Th??ng vi?n và có quy?n bi?u quy?t nh?m phá th? b? t?c khi mà s? phi?u c?a các th??ng ngh? s? r?i vào v? trí can b?ng, nh?ng theo dòng th?i gian phó t?ng th?ng d?n tr? thành c? v?n chính cho t?ng th?ng.
T?t c? quy?n l?c hành pháp trong Chính quy?n liên bang ??u ???c ?y nhi?m cho t?ng th?ng, nh? v?y các viên ch?c chính ph? ph?i ch?u trách nhi?m tr??c t?ng th?ng. T?ng th?ng và phó t?ng th?ng ???c tuy?n ch?n theo th? th?c liên danh b?i H? th?ng ??i C? tri ?oàn ??i di?n cho các ti?u bang và ??c khu Columbia, có s? thành viên ngang b?ng s? gh? ? Th??ng vi?n và H? vi?n c?ng thêm các ??i bi?u c?a Washington, D. C.. Hi?n nay, s? thành viên c?a c? tri ?oàn là 538 theo c?ng th?c 100 + 435 + 3. Nh? v?y, mu?n chi?m ???c gh? t?ng th?ng, m?t liên danh ph?i giành ???c 270 phi?u c?a c? tri ?oàn.
M?i quan h? gi?a T?ng th?ng và Qu?c h?i Hoa K? ph?n ?nh m?i quan h? gi?a V??ng quy?n và Qu?c h?i V??ng qu?c Anh vào th?i ?i?m hình thành Hi?n pháp Hoa K?. Qu?c h?i có quy?n làm lu?t ?? h?n ch? quy?n hành pháp c?a t?ng th?ng, ngay c? ??i v?i quy?n t? l?nh các l?c l??ng v? trang c?a t?ng th?ng m?c dù tr??ng h?p này là hi?m hoi - m?t thí d? là nh?ng gi?i h?n qu?c h?i ?? áp ??t trên T?ng th?ng Richard Nixon khi ?ng ra l?nh oanh t?c Campuchia trong th?i k? Chi?n tranh Vi?t Nam. Dù t?ng th?ng có quy?n ?? trình các d? lu?t (nh? ngan sách liên bang), th??ng thì t?ng th?ng ph?i d?a vào s? h? tr? c?a các ngh? s? ?? v?n ??ng cho các d? lu?t. Sau khi các d? lu?t ???c th?ng qua ? hai vi?n Qu?c h?i, c?n có ch? ky c?a t?ng th?ng ?? tr? thành lu?t, ?ó là lúc t?ng th?ng có th? s? d?ng quy?n ph? quy?t – dù kh?ng th??ng xuyên - ?? bác b? chúng. Qu?c h?i có th? v??t qua ph? quy?t c?a t?ng th?ng n?u có ???c ?a s? hai ph?n ba ? c? hai vi?n. Quy?n l?c t?i h?u c?a qu?c h?i ??i v?i t?ng th?ng là quy?n lu?n t?i và b?i nhi?m t?ng th?ng qua quy trình bi?u quy?t ? H? vi?n và xét x? ? Th??ng vi?n (v?i ?a s? hai ph?n ba). ?? có s? phan hoá chính tr? nghiêm tr?ng khi quy trình này ???c áp d?ng cho các t?ng th?ng Andrew Johnson, Richard Nixon, Bill Clinton và Donald Trump.
T?ng th?ng b? nhi?m kho?ng 2.000 ch?c danh hành pháp, trong ?ó có các thành viên N?i các và các ??i s? (c?n có s? phê chu?n c?a Th??ng vi?n); t?ng th?ng có quy?n ban hành s?c l?nh và l?nh an xá và thi hành các ch?c trách hi?n ??nh khác nh? ??c Di?n v?n Liên bang tr??c Qu?c h?i (theo th?ng l? m?i n?m m?t l?n). Hi?n pháp kh?ng bu?c t?ng th?ng ph?i ?ích than ??c di?n v?n, nh?ng có th? g?i th?ng ?i?p cho qu?c h?i, theo cách các t?ng th?ng Hoa K? th??ng làm trong th? k? 19. Dù vai trò hi?n ??nh c?a t?ng th?ng có th? b? h?n ch?, trong th?c t?, v?i nh?ng ??c quy?n to l?n, ch?c danh này th??ng chi?m ?u th? ??i v?i quy?n l?c qu?c h?i; có th? nói T?ng th?ng Hoa K? là nhan v?t nhi?u quy?n l?c nh?t th? gi?i. Phó T?ng th?ng là nhan v?t ??ng ??u trong th? t? k? nhi?m t?ng th?ng và ???ng nhiên là Ch? t?ch Th??ng vi?n. Các thành viên N?i các ch?u trách nhi?m ?i?u hành nh?ng b? ngành khác nhau c?a chính ph? nh? B? Qu?c phòng, B? T? pháp và B? Ngo?i giao.
Ch?c trách ?i?u hành th?c thi lu?t pháp liên bang ???c ??t vào tay các b? ngành hành pháp liên bang, ???c thi?t l?p b?i Qu?c h?i nh?m gi?i quy?t các s? v? qu?c n?i và qu?c t?. Các b? tr??ng c?a 15 b? khác nhau, ???c ch?n b?i t?ng th?ng và ???c phê chu?n b?i Th??ng vi?n, c?u thành m?t h?i ??ng c? v?n cho t?ng th?ng g?i là "N?i các". Ngoài ra, còn có m?t s? t? ch?c ???c x?p vào nhóm V?n phòng Hành pháp c?a T?ng th?ng g?m có ban nhan viên Toà B?ch ?c, V?n phòng ??i di?n Th??ng m?i Hoa K?, V?n phòng Chính sách Ki?m soát Ma tuy Qu?c gia và V?n phòng Chính sách Khoa h?c K? thu?t. C?ng có các c? quan ??c l?p khác nh? C? quan Tình báo Qu?c gia, C? quan Qu?n ly D??c và Th?c ph?m, và C? quan B?o v? M?i tr??ng. Ngoài ra, còn có các t?p ?oàn qu?c doanh nh? Amtrak.
Thi?t ch? ??ng ??u nhánh t? pháp là T?i cao Pháp vi?n Hoa K?, g?m có chín th?m phán. Toà t?i cao xét x? các s? v? liên quan ??n Chính ph? liên bang và nh?ng v? tranh t?ng gi?a các ti?u bang, có quy?n gi?i thích Hi?n pháp và tuyên b? các ho?t ??ng l?p pháp và hành pháp ? m?i c?p chính quy?n là vi hi?n, c?ng nh? có quy?n v? hi?u hoá các lu?t l? và t?o ti?n l? cho lu?t pháp và các phán quy?t sau này. D??i Toà án T?i cao là các Toà Kháng án, d??i n?a là toà án c?p qu?n, ?ay là c?p toà án th?c hi?n nhi?u v? xét x? nh?t theo lu?t liên bang.
Tách kh?i, nh?ng kh?ng hoàn toàn ??c l?p, v?i h? th?ng toà án liên bang là các h? th?ng toà án riêng l? thu?c ti?u bang, có th?m quy?n xét x? các v? án theo lu?t ti?u bang v?i trình t? riêng c?a mình. T?i cao pháp vi?n c?a m?i ti?u bang là th?m quy?n t?i h?u gi?i thích hi?n pháp và lu?t ti?u bang. Có th? kháng án lên toà liên bang sau khi ch?u xét x? b?i toà ti?u bang n?u v? án có liên quan ??n các v?n ?? liên bang.
Nhánh l?p pháp liên bang g?m có T?i cao Pháp vi?n Hoa K?, th?m phán ph?c v? ? toà này ???c b? nhi?m tr?n ??i b?i T?ng th?ng và ???c phê chu?n b?i Th??ng vi?n, cùng v?i các toà án tr?c thu?c, trong ?ó có Toà Kháng án Liên bang và Toà án Liên bang c?p qu?n.
Theo cách này, Qu?c h?i khoá ??u tiên ?? phan chia qu?c gia thành nhi?u qu?n t? pháp và thi?t l?p các toà án liên bang c?p qu?n. T? ?ó hình thành c?u trúc hi?n nay v?i Toà t?i cao, 13 toà kháng án, 94 toà án qu?n và 2 toà án ??c bi?t. Cho ??n nay qu?c h?i v?n gi? cho mình quy?n thi?t l?p và hu? b? các toà án liên bang, c?ng nh? quy?n quy?t ??nh s? l??ng th?m phán trong h? th?ng t? pháp liên bang. Dù v?y, Qu?c h?i kh?ng có quy?n h?y b? T?i cao Pháp vi?n.
Hi?n có ba c?p toà án liên bang v?i quy?n xét x? các v? án hình s? và dan s? gi?a các cá nhan. Nh?ng toà khác nh? toà phá s?n ho?c toà thu? v?, là nh?ng toà án ???c thi?t l?p ?? gi?i quy?t nh?ng v? án thu?c m?t vài l?nh v?c ??c bi?t. Toà phá s?n tr?c thu?c toà án qu?n nh?ng kh?ng ???c x?p vào toà "?i?u III" vì th?m phán toà này kh?ng ???c b? nhi?m tr?n ??i. T??ng t?, toà án thu? v? c?ng kh?ng thu?c h? th?ng toà án "?i?u III".
Toà án liên bang c?p qu?n là n?i các v? án ???c ?em ra xét x? và phán quy?t. Toà kháng án là n?i x? l?i các v? án ?? ???c quy?t ??nh ? toà án qu?n, m?t s? v? kháng án này là do các c? quan hành chánh. T?i cao Pháp vi?n Hoa K? xem xét các v? kháng án t? toà kháng án và t? toà t?i cao ti?u bang (liên quan ??n các v?n ?? hi?n pháp), c?ng nh? t? ch?c xét x? m?t s? v? vi?c khác.
Quy?n tài phán liên bang có hi?u l?c trên các v? án d??i th?m quy?n Hi?n pháp, các ??o lu?t c?a Qu?c h?i, hi?p ??c c?a qu?c gia, nh?ng v? án liên quan ??n các ??i s?, b? tr??ng và l?nh s? c?a n??c ngoài t?i Hoa K?; nh?ng tranh t?ng trong ?ó Chính ph? Hoa K? là m?t bên; nh?ng tranh t?ng gi?a các ti?u bang (ho?c c?ng dan ti?u bang) và n??c ngoài (ho?c c?ng dan n??c ngoài); và nh?ng v? án phá s?n. Tu chính án th? m??i m?t d?i b? kh?i quy?n tài phán liên bang nh?ng v? án, trong ?ó c?ng dan c?a m?t ti?u bang là nguyên ??n và chính quy?n c?a m?t ti?u bang khác là b? ??n. C?ng kh?ng thu?c quy?n tài phán liên bang là nh?ng v? án trong ?ó chính quy?n m?t ti?u bang là nguyên ??n và c?ng dan m?t ti?u bang khác là b? cáo.
Hi?n pháp b?o ??m tính ??c l?p c?a nhánh t? pháp b?ng cách quy ??nh các th?m phán liên bang ???c duy trì ch?c v? "mi?n là ??o ??c t?t". ?i?u này có ngh?a là các th?m phán ph?c v? cho ??n khi qua ??i, v? h?u ho?c t? nhi?m. Th?m phán ph?m t?i khi ???ng ch?c s? b? lu?n t?i theo th? th?c áp d?ng cho t?ng th?ng ho?c các viên ch?c Chính ph? liên bang. Th?m phán liên bang ???c b? nhi?m b?i t?ng th?ng và ???c phê chu?n b?i Th??ng vi?n. M?t ?i?u kho?n khác c?a Hi?n pháp ng?n c?m Qu?c h?i c?t gi?m l??ng th?m phán - Qu?c h?i có th? làm lu?t ?? ?n ??nh m?c l??ng th?p h?n cho các th?m phán t??ng lai nh?ng kh?ng th? c?t gi?m l??ng các th?m phán ???ng nhi?m.
Theo th?i gian, th? th?c b?u c? ?? thay ??i ?áng k?. Trong th?i k? l?p qu?c, b?u c? là m?t v?n ?? thu?c th?m quy?n ti?u bang, và ch? h?n ch? cho nam gi?i da tr?ng là ch? s? h?u ??t. Các cu?c b?u c? tr?c ti?p ???c t? ch?c ?? b?u thành viên c?a Vi?n Dan bi?u (H? vi?n) và vi?n l?p pháp các ti?u bang, m?c dù th? th?c c?a chúng là khác nhau t?i m?i ti?u bang, trong khi hai th??ng ngh? s? ??i di?n cho m?i ti?u bang t?i th??ng vi?n ???c ch?n b?i ?a s? phi?u c?a vi?n l?p pháp ti?u bang. Sau khi Tu chính án th? m??i b?y ???c phê chu?n n?m 1913, thành viên c?a c? hai vi?n Qu?c h?i m?i ???c b?u tr?c ti?p.
Ngày nay, m?t ph?n là do Tu chính án th? hai m??i sáu, c?ng dan Hoa K? t? 18 tu?i tr? lên kh?ng phan bi?t gi?i tính, ch?ng t?c ho?c tài s?n có quy?n b?u phi?u ph? th?ng, và l??ng vi?n qu?c h?i c?ng ???c b?u tr?c ti?p.
Quy?n ??i di?n t?i Qu?c h?i c?a các l?nh th? và qu?n liên bang Washington, D. C. b? gi?i h?n: c? dan ??c khu Columbia ???c ??t d??i th?m quy?n lu?t liên bang và h? th?ng thu? liên bang nh?ng ??i di?n c?a h? t?i qu?c h?i ch? có quy?n ??i bi?u kh?ng b? phi?u.
Chính quy?n ti?u bang là ??nh ch? có ?nh h??ng l?n nh?t trên ??i s?ng th??ng nh?t c?a ng??i dan M?. M?i ti?u bang ??u có hi?n pháp, chính quy?n và lu?t l? riêng. ??i khi có nh?ng khác bi?t l?n trong lu?t và th? t?c hành chính gi?a các ti?u bang liên quan ??n nh?ng v?n ?? nh? quy?n s? h?u, t?i ph?m, y t? và giáo d?c. Ch?c danh dan c? ??ng ??u ti?u bang là Th?ng ??c. M?i ti?u bang ??u có m?t vi?n l?p pháp (theo th? ch? l??ng vi?n ngo?i tr? ti?u bang Nebraska ch? có m?t vi?n), và h? th?ng tòa án riêng. T?i m?t s? ti?u bang, th?m phán tòa t?i cao và các tòa d??i ???c b?u ch?n b?i ng??i dan, trong khi ? nh?ng bang khác, các th?m phán ???c b? nhi?m theo th? th?c áp d?ng cho liên bang.
Sau phán quy?t c?a T?i cao Pháp vi?n v? v? án Worcester ch?ng Georgia, các b? t?c ng??i da ?? ???c xem là "các dan t?c ??c l?p bên trong m?t qu?c gia" ???c h??ng quy?n t? tr? d??i th?m quy?n liên bang, nh?ng kh?ng hoàn toàn thoát kh?i ?nh h??ng c?a ti?u bang. Hàng tr?m lu?t l?, s?c l?nh hành pháp và v? án ?? làm thay ??i v? trí c?a các b? t?c ??i v?i chính quy?n ti?u bang, nh?ng v?n gi? hai bên tách bi?t nhau. Kh? n?ng ?i?u hành chính quy?n c?a các b? t?c là khác nhau, t? m?t h?i ??ng g?n nh? qu?n ly t?t c? s? v? c?a b? t?c cho ??n m?t b? máy hành chính c?ng k?nh và ph?c t?p v?i các ban ngành khác nhau. Các b? t?c có quy?n t? thành l?p chính quy?n v?i th?m quy?n ??t vào tay các h?i ??ng b? t?c, ch? t?ch h?i ??ng ???c dan b?u, ho?c nh?ng th? l?nh t?n giáo. Quy?n c?ng dan (và quy?n b?u c?) th??ng ???c gi?i h?n ch?t ch? trong vòng nh?ng ng??i có ngu?n g?c da ??.
Nh?ng thi?t ch? ch?u trách nhi?m ?i?u hành chính quy?n ??a ph??ng nh? th? tr?n, thành ph? ho?c qu?n, ???c quy?n ban hành lu?t trong m?t s? l?nh v?c nh? giao th?ng, gi?y phép bán r??u và ch?n gi? súc v?t. Ch?c v? dan c? cao c?p nh?t c?a th? tr?n ho?c thành ph? th??ng là th? tr??ng. ? vùng Tan Anh, các th? tr?n ???c ?i?u hành theo th? th?c dan ch? tr?c ti?p trong khi ? m?t vài ti?u bang nh? ??o Rhode và Connecticut, chính quy?n c?p qu?n kh?ng có ho?c có r?t ít quy?n l?c, ch? hi?n h?u nh? m?t s? phan ??nh ??a gi?i. T?i các ti?u bang khác, chính quy?n qu?n ???c ban cho nhi?u th?m quy?n h?n nh? quy?n thu thu? và duy trì các c? quan thi hành pháp lu?t.
.svg)
_(H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Hoa_K%E1%BB%B3).svg)
