详解朝鲜新亮相洲际导弹 是否达到东风31水平

Tr?n áp t?i Liên X?
Chung
Chính tr? ? Kinh t? ? T? t??ng
Tr?n áp chính tr?
Ch?ng ly khai ? Kh?ng b? ?? ? T?p th? hóa ? ??i thanh tr?ng ? Di chuy?n dan c? ? Gulag ? Holodomor ? L?m d?ng chính tr? tam th?n
百度 不要小看70千瓦的动力，电动机在瞬间爆发的扭矩，让这台车在低速行驶时犹如电动车般迅捷。 Tr?n áp t? t??ng
T?n giáo ? Nghiên c?u ng?n ch?n ? Ki?m duy?t ? Ki?m duy?t hình ?nh

??i thanh tr?ng là m?t lo?t các bi?n pháp tr?n áp t?i Liên X? kéo dài t? mùa thu n?m 1936 cho t?i ??u n?m 1938. S? ki?n này liên quan t?i m?t cu?c thanh l?c trên di?n r?ng v?i ??ng C?ng s?n Liên X? v?i m?c tiêu là các quan ch?c chính ph?, các ch? huy H?ng quan b? k?t án m?u ph?n, l?p phú n?ng (kulak), nh?ng ng??i b? cho là "ph?n cách m?ng", nh?ng ng??i có t? t??ng ??i l?p v?i chính quy?n X? vi?t, thành viên c?a các nhóm phi?n quan n?i d?y, phát xít, kh?ng b? và x? h?i ?en; thành viên c?a các ??ng ch?ng Trung Qu?c và nh?ng ng??i kh?ng liên k?t trong m?t kh?ng khí giám sát và nghi ng? lan r?ng v?i "nh?ng k? phá ho?i". Cu?c thanh tr?ng này, theo l?nh c?a Josef Stalin và ???c B? chính tr? ??ng C?ng s?n Liên X? ch?p thu?n, ???c th?c hi?n b?i B? n?i v? Liên X? (NKVD) d??i s? ?i?u hành c?a Nikolai Jeschow. Có nhi?u quan ?i?m khác nhau v? m?c tiêu c?a cu?c thanh tr?ng này, ng??i thì cho là Stalin mu?n lo?i tr? nh?ng ng??i ???c coi là k? thù c?a ch? ?? và nh?ng thành ph?n chính tr? ??i l?p, ng??i khác thì cho là Stalin mu?n lo?i b? nh?ng ph?n t? hi?u chi?n trong quan ??i và chính ph?. Sách giáo khoa l?ch s? c?a Nga ngày nay cho r?ng cu?c tr?n áp c?a Stalin là nh?m "d?p t?t các phong trào ly khai, c?ng c? Liên bang X?-Vi?t". V?n ?? thanh tr?ng n?i b? theo sách giáo khoa c?a Nga c?ng kh?ng ph?i ?? "l?m sát ng??i v? t?i" mà là ?? lo?i b? nh?ng cán b? kém n?ng l?c, suy thoái ??o ??c, tham nh?ng trong n?i b? chính quy?n nh?m b?o ??m cho b? máy Nhà n??c phát huy hi?u qu? l?n nh?t.. Stalin coi các cu?c thanh tr?ng là bi?n pháp ch?ng n?n quan liêu, cán b? tham nh?ng và bi?n ch?t, ?? nang cao trình ?? l?nh ??o c?a t? ch?c ??ng..

Theo m?t nghiên c?u, t? cu?i n?m 1936 t?i ??u n?m 1938, trung bình m?i ngày có 1.000 ng??i Liên X? b? k?t án t? hình. Theo các tài li?u Liên X? ???c gi?i m?t, trong kho?ng th?i gian t? n?m 1937 t?i n?m 1938, có 1.548.367 ng??i b? b?t gi?, trong ?ó 681.692 b? x? b?n.

? ph??ng Tay, cu?n sách c?a Robert Conquest n?m 1968 The Great Terror (??i kh?ng b?) ?? khi?n thu?t ng? này tr? nên quen thu?c. Cái tên này l?i có ngu?n g?c t? Tri?u ??i Kh?ng b? (ti?ng Pháp: la Terreur), m?t phong trào c?a chính quy?n cách m?ng Pháp nh?m tiêu di?t "nh?ng k? thù c?a cách m?ng" di?n ra trong th?i gian Cách m?ng Pháp n?m 1789.

Gi?i thi?u

Bài chi ti?t: Tr?i c?i t?o lao ??ng c?a Liên X?

Thu?t ng? "?àn áp" ???c chính th?c s? d?ng ?? lo?i b? vi?c truy t? nh?ng ng??i b? coi là nh?ng k? ph?n cách m?ng và k? thù c?a nhan dan. Cu?c thanh tr?ng có ??ng c? t? gi?i l?nh ??o mu?n lo?i b? nh?ng ng??i ??nh thoát ly ra kh?i ??ng và mong mu?n ?? c?ng c? quy?n l?c c?a Joseph Stalin. Ngoài ra các chi?n d?ch ?àn áp còn ???c th?c hi?n ch?ng l?i các nhóm s?c t?c thi?u s?, và các nhóm x? h?i b? bu?c t?i ho?t ??ng ch?ng l?i nhà n??c X? vi?t và quan ?i?m chính tr? c?a ??ng C?ng s?n Liên X?.

H?u h?t s? chú y c?a c?ng chúng t?p trung vào cu?c thanh tr?ng gi?i l?nh ??o ??ng C?ng s?n, c?ng nh? các quan ch?c chính ph? và các ch? huy các l?c l??ng v? trang, h?u h?t ??u là các ??ng viên. Các chi?n d?ch c?ng ?nh h??ng t?i nhóm khác c?a x? h?i: gi?i trí th?c, n?ng dan, và ??c bi?t là nh?ng ng??i b? coi là "quá giàu v?i m?t n?ng dan" (kulak), và th? chuyên nghi?p. M?t lo?t các chi?n d?ch c?a NKVD (c?nh sát m?t Liên X?) ?? ?nh h??ng t?i m?t s? s?c t?c thi?u s?, b? bu?c t?i là các c?ng ??ng mà ho?t ??ng bí m?t giúp ?? ngo?i xam ("fifth column"). M?t s? cu?c thanh tr?ng ?? ???c gi?i thích chính th?c là ?? lo?i b? nh?ng kh? n?ng phá ho?i và gián ?i?p, h?u h?t b?i m?t "T? ch?c Quan ??i Ba Lan" t??ng t??ng và, sau ?ó, nhi?u n?n nhan c?a cu?c thanh tr?ng là nh?ng c?ng dan Liên X? g?c Ba Lan bình th??ng.

Theo bài phát bi?u n?m 1956 c?a Nikita Khrushchev, "V? t? sùng bái cá nhan và nh?ng h?u qu? c?a nó," và nh?ng phát hi?n g?n ?ay, m?t s? l??ng l?n nh?ng l?i bu?c t?i, ?áng chú y nh?t là nh?ng l?i bu?c t?i t?i Các phiên tòa trình di?n ? Moskva, ??u d?a trên nh?ng l?i khai c??ng ép, th??ng có ???c nh? tra t?n, và vi?c di?n gi?i kh?ng chính xác ?i?u 58 (Lu?t hình s? Liên X?), v? nh?ng hình ph?t dành cho các t?i ph?n cách m?ng. Quy trình pháp lu?t ?úng ??n, theo nh? lu?t pháp Liên X? có hi?u l?c ? th?i ?i?m ?ó, th??ng b? thay th? ph?n l?n b?ng nh?ng biên b?n v?n t?t c?a các NKVD troika (nhóm g?m 3 ng??i c?nh sát m?t).

Cu?c ??i thanh tr?ng ?? b?t ??u d??i th?i l?nh ??o NKVD là Genrikh Yagoda, nh?ng ??nh ?i?m c?a nh?ng chi?n d?ch ?ó di?n ra th?i NKVD n?m d??i s? l?nh ??o c?a Nikolai Yezhov, t? tháng 9 n?m 1936 t?i tháng 8 n?m 1938, vì th? nó có tên Yezhovshchina. Các chi?n d?ch ???c ti?n hành theo ch? th?, và th??ng là nh?ng m?nh l?nh tr?c ti?p, c?a B? Chính tr? d??i s? l?nh ??o c?a Stalin.

Cu?c ??i thanh tr?ng ?? gay ra nhi?u cu?c tranh c?i v? m?c ?ích, ph?m vi và c? c?u c?a nó. Các nhà s? h?c ? c? hai tr??ng phái t?p trung vào s? thanh tr?ng v?i gi?i chính tr?, trí th?c, kinh t? hay quan ??i, và cu?c ??u tranh gi?a các nhóm ? trung ??ng và ??a ph??ng c?a ??ng. Ch? y?u b?i s? thi?u h?t th?ng tin v? ch? ??, kh?ng phái nào nghiên c?u c? c?u, t? ch?c, vi?c th?c hi?n nh?ng cu?c b?t gi? và x? b?n, hay tình tr?ng x? h?i h?c c?a các n?n nhan, nh?ng ng??i chi?m m?t b? ph?n so v?i gi?i tinh hoa ??ng hay trí th?c.

Các gi? thuy?t tr??c ?ay ?? b? ph?n bác nhi?u b?i nh?ng th?ng tin m?i t? khi th? kh? Liên X? ???c m? c?a sau khi Liên bang X? vi?t ch?m d?t t?n t?i n?m 1991, cho phép nhi?u cu?c nghiên c?u sau h?n v?i nh?ng tài li?u m?i. Các h?c gi? ?? ?i t?i quan ?i?m r?ng cu?c ??i thanh tr?ng là m?t th?i ?i?m quy?t ??nh – hay ?úng h?n là m?t s? phát tri?n ??nh ?i?m – c?a m?t chi?n d?ch tác ??ng x? h?i b?t ??u t? ??u nh?ng n?m 1930 (Hagenloh, 2000; Shearer, 2003; Werth, 2003). H? cho r?ng kho?ng 1% dan s? thành niên c?a Liên bang X? vi?t là n?n nhan c?a s? ki?n này, và nhi?u tr? em c?ng b? ?nh h??ng lay t? nó.

L?ch s?

Bài chi ti?t: V? án Moskva

Ngay t? lúc ??u c?a cu?c cách m?ng Nga, tr?n áp nh?ng l?c l??ng ??i ph??ng (B?ch V?) là m?t c?ng c? c?a nh?ng ng??i Bolshevik ?? gi? v?ng chính quy?n và chi?n th?ng trong cu?c chi?n tranh ch?ng B?ch V?. Trotsky 1918 ?? dùng l?c l??ng dan quan c?a H?ng quan ?? ch?ng l?i nh?ng thành ph?n ch?ng cách m?ng bên trong n??c Nga. V?i nhu c?u ?n ??nh tình hình ??t n??c trong s? h?n lo?n c?a N?i chi?n Nga, V?i s?c l?nh "V? cu?c kh?ng b? ??" ngày 5 tháng 9 n?m 1918, Lenin ?? ?? ngh? s? d?ng nh?ng bi?n pháp tr?n áp có h? th?ng ch?ng l?i k? thù và áp d?ng lu?t l? riêng bi?t cho c?nh sát m?t Liên X?: "Trong tình tr?ng hi?n t?i thì th?t là c?n thi?t là ph?i y?m tr? nhóm Tscheka..., ph?i c? l?p nh?ng k? thù giai c?p trong nh?ng tr?i t?p trung ?? mà b?o v? ch? ?? C?ng hòa, b?t c? ai mà dính líu t?i các am m?u, các cu?c n?i d?y ph?i b? x? b?n ngay t?i ch?." T? ?ó, nhóm Tscheka tr? thành m?t nhà n??c trong nhà n??c, m?t b? ph?n quy?n l?c, thi hành nh?ng bi?n pháp tr?n áp theo m?t quy trình khá r? ràng.

Lenin là ng??i ?? chính th?c hóa vi?c s? d?ng quy?n l?c m?t cách chuyên ch? ?? ch?ng l?i k? thù c?a Cách m?ng, nh?ng Lenin nghiêm c?m vi?c s? d?ng b?o l?c ch?ng l?i nh?ng ng??i cùng hàng ng?. Thanh tr?ng ti?ng Nga: "Tschistka" theo Lenin ch? là m?t bi?n pháp ?? giáo d?c nh?ng ??ng chí kém ph?m ch?t t? giác tr? l?i ?úng con ???ng mà ??ng ho?ch ??nh. Nh?ng thành ph?n này ph?i t? ki?m ?i?m c?ng c?ng và trong tr??ng h?p v?n còn nghi v?n s? b? khai tr? ra kh?i ??ng.

Stalin ?? bi?n b? máy c?nh sát m?t thành m?t b? máy h? tr? thanh l?c chính tr?, ?ng là ng??i quy?t ??nh và ra l?nh, ai là b?n và ai là thù, ai là k? ph?n b?i c?n ph?i b? lo?i tr?. Ngay t? trong th?p niên 1920 Stalin ?? b?t ??u lo?i tr? nh?ng ??i th? ho?c nh?ng ng??i ?ng cho là ??i th? chính tr? c?a mình ra kh?i ??ng C?ng s?n Liên X?. Sau ?ó các ph?m nhan th??ng b? xét x? qua nh?ng v? án ch? ?? tác ??ng d? lu?n qu?n chúng, hay x? ng?m, b? x? t?, nh?t tù hay tù lao ??ng trong các tr?i tù Gulag.

Khi quá trình này ???c th?c hi?n, Stalin ?? c?ng c? quy?n l?c c?a mình ? g?n m?c tuy?t ??i vào n?m 1934 v?i vi?c Bí th? Thành ?y Leningrad Sergei Mironovich Kirov b? ám sát nh? m?t hoàn c?nh ?? tung ra cu?c thanh l?c l?n ch?ng l?i nh?ng k? b? cho là ph?n t? x?u, n?i ti?ng nh?t là nh?ng cán b? cao tu?i và nh?ng thành viên t? ch?c v? th?p ??n cao trong ??ng Bolshevik. Lev Davidovich Trotsky ?? b? khai tr? kh?i ??ng n?m 1927, b? ??a t?i Kazakhstan n?m 1928 và sau ?ó b? tr?c xu?t hoàn toàn kh?i Liên X? n?m 1929. Stalin ?? s? d?ng các v? thanh l?c ?? lo?i b? nh?ng ng??i mà ?ng kh?ng tin t??ng, bu?c t?i Grigory Yevseevich Zinoviev và Lev Borisovich Kamenev ??ng ??ng sau v? sát h?i Kirov và có k? ho?ch l?t ?? ch? ?? Stalin. Cu?i cùng, nh?ng ng??i b? cho là liên quan ??n vi?c này và các am m?u khác v?i s? l??ng hàng ch?c nghìn ng??i g?m nhi?u c?u Bolshevik và thành viên cao c?p c?a ??ng b? bu?c t?i am m?u và phá ho?i ?? gi?i thích cho nh?ng v? tai n?n c?ng nghi?p, s? tham h?t s?n xu?t và các tai n?n khác c?a n?n kinh t?. Các bi?n pháp ?? ch?ng l?i nh?ng ng??i ??i l?p và b? nghi ng? g?m vi?c giam gi? trong các tr?i lao ??ng (Gulag) t?i x? b?n (con trai Trotsky, Lev Sedov và gi?ng nh? Sergei Kirov b?n than Trotsky khi l?u vong n??c ngoài c?ng ch?t b?i ?i?p viên c?a Stalin n?m 1940). Th?i k? t? 1936 ??n 1937 th??ng ???c g?i là "N?i khi?p s? v? ??i", v?i hàng tr?m nghìn ng??i (th?m chí ch? ??n gi?n b? nghi ng? ch?ng ??i ch? ?? Stalin) b? x? b?n ho?c b? b? tù.

Nhi?u tòa án trình di?n ?? ???c t? ch?c ? Moskva ?? ph?c v? nh? ví d? cho nh?ng phiên tòa mà tòa án ??a ph??ng s? ti?n hành ? nh?ng n?i khác trong ??t n??c. Có b?n v? x? quan tr?ng t? 1936 ??n 1938, Phiên tòa M??i sáu tên là v? ??u tiên (tháng 12 n?m 1936); sau ?ó là Phiên tòa M??i b?y tên (tháng 1 n?m 1937); r?i Phiên tòa các v? t??ng H?ng Quan, g?m c? nguyên soái Mikhail Nikolayevich Tukhachevsky (tháng 6 n?m 1937); và cu?i cùng là Phiên tòa Hai m?t tên, g?m c? Nikolai Ivanovich Bukharin (tháng 3 n?m 1938).

Ngày 2 tháng 6, trong m?t cu?c h?p c?a 116 t??ng l?nh cao c?p c?a H?ng quan, Stalin lên ti?ng v? v? b?t gi? Mikhail Nikolayevich Tukhachevsky là "kh?ng nghi ng? gì n?a, m?t am m?u quan s? - chính tr? do bè l? phát - xít ??c kích ??ng và tài tr? ch?ng l?i Nhà n??c Liên X? ?? x?y ra", sau ?ó Tukhachevsky b? k?t án t? hình cùng v?i 7 s? quan khác c?a H?ng quan trong phiên x? kín ???c bi?t d??i tên "V? án bè l? ph?n cách m?ng Trotskyist trong H?ng quan".

Trong th?i gian Chi?n tranh l?nh, m?t s? nhà s? h?c ??t nghi v?n r?ng các ?i?p viên ??c, d??i s? ch? ??o c?a Heinrich Himmler và Reinhard Heydrich ?? phát tán các tài li?u gi? v? m?i quan h? gi?a M. N. Tukhachevsky v?i B? T?ng tham m?u Quan ??i ??c Qu?c x? ?? gieo r?c nghi ng? ? Stalin, qua ?ó làm H?ng quan suy y?u. Theo gi? thi?t này, các tài li?u gi? ???c chuy?n cho t?ng th?ng Ti?p Kh?c Edvard Bene?, ?ng này tin t??ng vào giá tr? c?a chúng và ?? trao nó cho Stalin.

Tuy nhiên, các tài li?u l?u tr? ???c c?ng b? sau khi Liên X? s?p ?? cho th?y r?ng NKVD (НКВД СССР) ?? ??ng ??ng sau k? ho?ch này khi th?ng qua m?t ?i?p viên c?a mình chuy?n th?ng tin gi? cho Reinhard Heydrich, còn Reinhard Heydrich thì ch?p c? h?i b?a ra nh?ng tài li?u ?áng tin c?y h?n và chuy?n tr? l?i cho các ngu?n trung gian. C?ng theo ngu?n tài li?u l?u tr? này ???c phan tích b?i s? gia M? J. Arch Getty, thì Tukhachevsky ???c Stalin nh?n ??nh là kh?ng thu?c nhóm "??ng tr??c, Quan ??i sau" nh? Voroshilov và Budenny, trong khi chính sách c?a Stalin trong n?a sau n?m 1937, là "tiêu di?t b?t k? ai nghi ng? có bi?u hi?n ho?c có ti?m n?ng là kh?ng trung thành v?i nhóm Stalin". Thái ?? này c?a Stalin c?ng ???c s? gia Otto Preston Chaney xác nh?n khi cho r?ng "m?t s? nhan ch?ng trong cu?c kh?ng ??nh r?ng k? ho?ch bu?c t?i Tukhachevsky do NKVD chu?n b? và th?c hi?n kh?ng th? kh?ng ???c Stalin th?ng qua"..

Ngoài ra ph?n l?n các l?nh ??o quan ??i chung quanh th?ng ch? Mikhail Nikolayevich Tukhachevsky b? bu?c t?i có am m?u ch?ng ??ng và b? cách ch?c ho?c b?t gi?. Nhi?u ng??i c?ng s?n có ngu?n g?c ? n?i khác, di c? sang Liên X? c?ng tr? thành ??i t??ng thanh l?c. N?m 1940, chính ng??i có trách nhi?m l?n trong vi?c thi hành các cu?c thanh tr?ng Nikolai Jeschow, mà t? 1936 t?i 1938 là b? tr??ng B? N?i v? và ?ng c? viên B? chính tr?, c?ng nh? ng??i ti?n nhi?m c?a ?ng Genrich Yagoda c?ng ?? b? x? ly v?i t?i danh l?m quy?n. Thay th? ?ng vào ngày 24 tháng 11 n?m 1938 là Lawrenti Beria, ?? cùng v?i Ivan Serov ti?p t?c các cu?c thanh l?c chính tr?

Stalin kh?ng nh?ng tr?ng ph?t nh?ng ng??i mà ?ng cho là ph?n t? phá ho?i, trong ?ó có nhi?u ng??i c?ng s?n ngo?i qu?c mà s?ng ? Liên X? hay vì b? truy ?u?i ph?i t? n?n ? ?ó, ngoài ra còn c? nh?ng dan t?c thi?u s? ? Liên X? b? ??a vào tr?i lao ??ng (Gulag) do có hành ??ng ch?ng Nhà n??c X? vi?t. Ngay c? nh?ng ch? ?i?n hay nh?ng ng??i b? x?p vào h?ng này, các linh m?c, th?y tu và con chiên c?ng b? thanh l?c. Nhi?u ng??i kh?ng dính líu gì ??n chính tr? nh? c?ng nhan, n?ng dan, nhà khoa h?c, s? gia, nhà v?n, h?a s?, nh?c s?... c?ng b? b?t vì nh?ng ly do nh? phá ho?i s?n xu?t, có quan ?i?m trái ng??c v?i ch? ngh?a Marx - Lenin... Ngay c? ng??i dan c?a các vùng mà b? H?ng quan chi?m ?óng c?ng b? thanh l?c nh? ng??i Baltic, Ba Lan, Hungary, Romania, ??c nh? v? x? b?n Katyn v?i s? ??ng y c?a Stalin trên 20 ngàn tù binh Ba Lan ?? b? x? b?n.

Vai trò c?a Stalin

B?n danh sách trong ??i thanh tr?ng ???c ky b?i Stalin, Molotov, Kaganovich, Voroshilov, Mikoyan và Chubar.

Các s? gia khi xem các tài li?u các v?n kh? Nga ?? ch?ng nh?n là Stalin ?? tham d? ch?t ch? vào cu?c thanh l?c. S? gia Nga Oleg V. Khlevniuk nh?n ??nh "...nh?ng ly thuy?t là cu?c thanh l?c x?y ra b?t thình lình, do m?t s? ki?m soát c?a trung ??ng v? vi?c tr?n áp t?p th?, và v? vai trò các l?nh t? ??a ph??ng v? vi?c gay ra cu?c thanh tr?ng là thi?u nh?ng b?ng ch?ng l?ch s?." Chính cá nhan Stalin ?? ?i?u hành Yezhov tra kh?o nh?ng ng??i ?? kh?ng nh?n t?i. Thí d?, ?ng ta ?? nói v?i Yezhov "Kh?ng ph?i bay gi? là lúc ?? ép h?n và bu?c h?n báo cáo v? nh?ng vi?c làm b?n th?u c?a h?n hay sao? H?n ?ang ? ?au, nhà tù hay khách s?n?". Trong m?t tr??ng h?p khác, khi xem l?i m?t trong các danh sách c?a Yezhov, ?ng ta ?? thêm tên c?a M. I. Baranov vào và nói "?ánh, ?ánh!"

Bên c?nh vi?c cho phép tra kh?o, Stalin c?ng ?? ky 357 danh sách vào n?m 1937 và 1938 cho phép x? t? 40.000 ng??i, và vào kho?ng 90% s? ng??i này ?? ???c xác nh?n là ?? b? b?n. Trong khi xem l?i m?t trong nh?ng danh sách này, Stalin ?? l?m b?m m?t mình: "Trong 10 hay 20 n?m n?a, ai còn nh? t?i nh?ng ng??i này? Kh?ng ai c?. Ai còn nh? d?n nh?ng tên mà Ivan Hung ?? ?? lo?i tr?? Kh?ng ai c?."

Tuy nhiên, c?ng là kh?ng c?ng b?ng n?u quy m?i trách nhi?m cho Stalin. Stalin ?? kh?ng th? ti?n hành ho?c ki?m soát t?t c? m?i th? ?? x?y ra trong ??ng và c? n??c. Trong m?t ngày, Stalin ph?i ??a ra hàng tr?m quy?t ??nh mà ?ng ch?u trách nhi?m, t? ch?n nu?i heo ??n tàu ?i?n ng?m, r?i chính sách b?o v? T? qu?c. ?ng ph?i g?p hàng lo?t các chuyên gia, nghe hàng ch?c báo cáo và gi?i quy?t tranh ch?p khác nhau gi?a các phe phái v? vi?c phan b? ngan sách ho?c nhan s?. ?ng là m?t nhà ?i?u hành, và th?c t? ?ó bu?c ?ng ph?i u? quy?n cho c?p d??i c?a mình, m?i ng??i có y ki?n ??c?a riêng mình, v?i các l?i ích khác nhau. Các cán b? ??a ph??ng ???c ?y quy?n hoàn toàn có th? hi?u sai ho?c làm trái v?i nh?ng gì mà Stalin ch? ??o ban ??u, khi?n vi?c thanh l?c tr? nên tràn lan, d?n t?i k?t qu? tiêu c?c v??t ngoài ph?m vi và m?c ?ích mà Stalin ?? ra ban ??u.

??n gi?a th?p niên 1980, John Arch Getty, m?t nhà s? h?c M? thu?c phái xét l?i cho r?ng ph?m vi quá r?ng c?a nh?ng cu?c thanh tr?ng là k?t qu? c?a nh?ng c?ng th?ng to l?n gi?a Stalin và các l?nh ??o ??ng C?ng s?n t?i các ??a ph??ng, nh?ng ng??i lo r?ng b?n than mình c?ng b? nghi ng?, ph?i tìm ra th?t nhi?u k? "gi? ??u ch?u báng" t?i ??a ph??ng c?a mình ?? th?c hi?n tr?n áp. Theo cách này, h? th? hi?n s? c?nh giác và kh?ng khoan nh??ng v?i nh?ng k? thù c?a nhan dan, t? ?ó t?o ???c ni?m tin v?i Stalin. Vì th?, do thói ?a nghi, cu?c thanh l?c ?? lan tràn v? ki?m soát và v??t ra ngoài ph?m vi và m?c ?ích ban ??u, "m?t chuy?n bay r?i vào tình tr?ng h?n lo?n" (Getty, 1985).

Quy m? cu?c thanh l?c tr? nên tràn lan c?ng là do s? h?ng hái quá m?c, th?m chí l?m quy?n c?a các cán b? t?i m?t s? ??a ph??ng. ? m?t s? n?i, Andreev nói v?i Stalin r?ng các l?nh ??o ??ng ??a ph??ng, th?ng qua ki?m soát c?a NKVD ??a ph??ng, ?? b?t gi? oan sai m?t s? l??ng l?n ng??i dan v? t?i. T?i Saratov, Andreev báo cáo r?ng các l?nh ??o ??a ph??ng ?? làm gi? ch? ky c?a nh?ng ng??i b? b?t, nhi?u ng??i dan v? t?i ?? b? b?t gi?. V?i s? ch?p thu?n c?a Stalin, Andreev t? ch?c các cu?c ?i?u ra ??c bi?t ?? xem xét các tr??ng h?p b? oan sai, riêng ? Voronezh là 600 ng??i và ?? tr? t? do cho nh?ng ng??i b? b?t oan, trong khi các l?nh ??o ??a ph??ng gi? b? k?t t?i l?m quy?n. Ngay t? tr??c n?m 1938, ?? có 53.700 kháng cáo ch?ng l?i vi?c b? x? ly chính tr?. Vào tháng 8 n?m 1938, ?? có 101.233 kháng cáo. T?i th?i ?i?m ?ó, trong t?ng s? 154.933 kháng cáo, các c?p ?y ??ng ?? ki?m tra 85.273, trong ?ó 54% s? ng??i ?? ???c kh?i ph?c danh d?.

S? can thi?p c?a Stalin ?? k?t thúc cu?c thanh tr?ng

S? l?m quy?n c?a m?t s? cán b? ??ng ??a ph??ng ?? d?n t?i vi?c v? c? k?t án và nh?ng t?i ác trong các cu?c thanh l?c. Tuy nhiên, v?i t?m nhìn xa c?a mình, Stalin ?? t? cáo nh?ng v?n ?? v? s? l?m quy?n c?a các cán b? ??a ph??ng khi cu?c thanh l?c ch? m?i di?n ra trong 6 tháng. H?i ngh? ?y ban Trung ??ng Trung ??ng tháng 1/1938 ?? ra ngh? quy?t yêu c?u ch?m d?t vi?c k?t án v?i v? d?n t?i oan sai, nh?ng ngh? quy?t này v?n b? b? qua b?i m?t s? cán b? ??a ph??ng

Sau H?i ngh? ?y ban Trung ??ng Trung ??ng tháng 1/1938, các v? thanh l?c ?? b? h?n ch? và ???c theo d?i c?n th?n b?i Stalin c?ng nh? ch?u s? giám sát nghiêm ng?t c?a các c? quan ??ng. Trong su?t mùa hè và mùa thu n?m 1938, các v? b?t gi? các quan ch?c ??ng hàng ??u v?n ti?p t?c, nh?ng lu?n ph?i có ch?p thu?n c?a Stalin ?? tránh ??a ph??ng l?m quy?n. Các l?nh ??o c?a ??ng khu v?c ?ánh giá cao s? "lành m?nh" trong b?u kh?ng khí chính tr?. Trong tháng 6/1938, th? ky th? ba c?a ??ng b? t?nh Rostov, M. A. Suslov, báo cáo t?i m?t h?i ngh? ??ng r?ng tình hình trên ??a bàn t?nh ?? ???c c?i thi?n so v?i n?a n?m tr??c ?ay: "Vi?c th?c hành khai tr? m?t cách b?a b?i ??ng viên ?? ch?m d?t. D?n d?n kh?ng khí ?a nghi ?? b? phá b?. Các l?nh ??o T?nh ?y ?? quan tam và ch?m chú ?i?u tra các khi?u n?i c?a nh?ng ng??i b? khai tr?"

??n cu?i n?m 1938, cu?c thanh l?c k?t thúc, kh?ng khí chính tr? t?i Liên X? bình ?n tr? l?i.

Theo Gabor Rittersporn, nh?ng gì n?i lên t? các b?ng ch?ng g?c là "??i thanh tr?ng" cho th?y r? ràng là nó kh?ng có nh?ng ??c ?i?m c?a "m?t chi?n d?ch tiêu di?t ???c lên k? ho?ch t? m? c?a 1 ??u óc khao khát tr? thù và quy?n l?c tuy?t ??i, ???c th?c hi?n b?i các l?c l??ng bi?t vang l?i Stalin" nh? cách hi?u c?a ph??ng Tay. Ng??c l?i, nó sinh ra b?i các ho?t ??ng c?a m?t ch? ?? mà r? ràng là l?nh ??o nhi?u n?i n?m ngoài t?m ki?m soát c?a Stalin, và ?ng kh?ng th? qu?n ly n?i (nh?ng l?nh ??o ??a ph??ng này)... nh?ng s? ki?n n?m 1936-1938 là nh?ng bi?u hi?n c?a m?t lo?i "chi?n tranh dan s?" ??i v?i chính gi?i c?m quy?n.

T?i ??i h?i ??ng ngày 18 tháng 3 n?m 1939, c? Stalin, Molotov, và Zhdanov ?? phê phán nh?ng "sai l?m nghiêm tr?ng" và b?nh nghi ng? ?? ?nh h??ng x?u nh?t c?ng vi?c c?a ??ng. Zhdanov, ng??i ?? cho m?t trong nh?ng báo cáo chính tr? t?i ??i h?i, khi?n trách các t? ch?c ??ng ??a ph??ng là "th?a th?i lòng nhi?t thành ??n m?c ngu ng?c", "trích d?n các b?ng ch?ng gi? và gi? ??nh v? t?i ??ng l?a". Cu?c b? phi?u t?i ??i h?i ?? t?ng k?t r?ng cu?c thanh l?c là kém hi?u qu? và gay nhi?u h?u qu? x?u. ?i?u l? ??ng ???c th?ng qua t?i ??i h?i l?n này ?? ??a ra quy ??nh m?i ??i v?i quy?n kháng cáo c?a ng??i b? k?t án, c?ng nh? c?m vi?c thanh l?c hàng lo?t. M?t nguyên t?c m?i ???c th?ng qua t?i ??i h?i l?n th? 18: "Khi nh?ng cau h?i v? vi?c khai tr? m?t thành viên c?a ??ng ho?c ph?c h?i c?a m?t thành viên b? khai tr? ???c th?o lu?n, s? th?n tr?ng t?i ?a và xem xét ??n tình b?n h?u ph?i ???c th?c hi?n, và các c?n c? cho các cáo bu?c ch?ng l?i ??ng viên ph?i ???c ?i?u tra k? l??ng."

S? ng??i b? x? ly

T?ng s? ng??i b? x? ly trong th?i gian này kh?ng ???c bi?t ch?c, và c?ng khó mà ki?m tra ???c, theo ?y ban Schatunowskaja, ?i?u tra theo l?nh c?a Nikita Sergeyevich Khrushchyov thì t? 1/1/1935 cho t?i tháng 7/1940, các c? quan an ninh Liên X? ?? cho th?m v?n 19.840.000 ng??i; 7 tri?u trong s? ?ó tr?i qua giam gi?, trong ?ó kho?ng h?n 700 ngàn ?? b? k?t án t? hình. Theo s? li?u ???c chính ph? Liên X? gi?i m?t vào n?m 1990, s? ng??i b? t? hình vì các t?i danh chính tr? trên toàn Liên X? trong toàn giai ?o?n 1930-1950 ch? là 780.000. Tuy v?y, m?t s? chuyên gia cho r?ng các b?ng ch?ng t? t? li?u c?a Liên X? ?? ???c làm gi?m nh? ?i, kh?ng hoàn ch?nh, ho?c là kh?ng ?áng tin.. Theo J?rg Baberowski, giáo s? v? ??ng ?u t?i ??i h?c Humboldt ? Berlin, cao ?i?m c?a các cu?c tr?n áp là t? tháng 7 n?m 1937 cho t?i gi?a tháng 11 n?m 1938. Trong giai ?o?n này, ?? có 1,5  tri?u ng??i b? b?t, trong s? ?ó g?n m?t n?a b? x? b?n, nh?ng ng??i khác (ngo?i tr? s? ???c th? ra do kh?ng ?? ch?ng c?) b? giam gi? hay ??a vào tr?i lao ??ng Gulag Theo Stephen F. Cohen, ??n 70% s? ng??i b? x? ly kh?ng ph?i là thành viên c?a ??ng C?ng s?n Liên X? mà là dan th??ng.

Theo các tài li?u Liên X? ???c gi?i m?t, trong kho?ng th?i gian t? n?m 1937 t?i n?m 1938, t? ch?c NKVD b?t gi? 1.548.367 ng??i, trong ?ó 681.692 b? x? b?n, trung bình 1.000 v? x? b?n m?t ngày. S? gia Michael Ellman cho r?ng ??c ?oán chính xác nh?t v? s? ng??i ch?t do cu?c thanh l?c c?a Stalin trong kho?ng hai n?m ?ó là ch?ng 950.000 t?i 1,2 tri?u ng??i, bao g?m c? nh?ng ng??i ch?t trong tr?i giam và nh?ng ng??i ch?t ít lau sau khi ???c th? t? các tr?i giam Gulag. ?ng c?ng cho r?ng ?ó là ??c tính mà các s? gia và giáo viên s? h?c Nga nên s? d?ng.

Theo "T? ch?c T??ng ni?m":

• Trong các cu?c ?i?u tra do B? An Ninh NKVD (GUGB NKVD) có:
  • ít nh?t 1.710.000 ng??i b? b?t
  • ít nh?t 1.440.000 ng??i b? k?t án
  • ít nh?t 724.000 b? k?t án t? hình, trong s? ?ó: 436.000 ng??i b? k?t án t? hình b?i l?c l??ng Troykas thu?c NKVD, nh? m?t ph?n chi?n d?ch Kulak, 247.000 ng??i b? k?t án t? hình b?i l?c l??ng Dvoikas thu?c NKVD và L?c l??ng ??c nhi?m Troykas nh? m?t ph?n c?a chi?n d?ch s?c t?c, 41.000 ng??i b? k?t án t? hình b?i Tòa án binh
• Trong s? các v? x? tháng 10 n?m 1936 t?i tháng 11 n?m 1938:
  • ít nh?t 400.000 ng??i b? k?t án lao ??ng c?i t?o b?i l?c l??ng c?nh sát Troykas do nh?ng t?i quy v? t? n?n x? h?i (социально-вредный элемент, СВЭ)
  • ít nh?t 200.000 ng??i b? c??ng b?c di c? ho?c b? tr?c xu?t theo Th? t?c hành chính

Ngoài ra, ít nh?t 2 tri?u ng??i b? k?t án b?i các tòa án do ph?m các t?i nh? tr?m c?p, c??p gi?t, l?a ??o, tình báo, phá ph??ng ti?n, phá ho?i, ho?t ??ng ch?ng X? vi?t, am m?u b?o lo?n và ??o chính... trong s? ?ó kho?ng 800 ngàn ng??i b? k?t án vào các tr?i tr?i lao ??ng Gulag, n?i mà h? ph?i làm vi?c t?i nh?ng vùng r?ng núi xa x?i, ph?i phá r?ng, làm ???ng, ?ào s?ng r?ch, làm ???ng s?t, xay nhà c?a, nh?ng c?ng vi?c ? h?m m?. Thí d? nh? kênh ?ào White Sea–Baltic, m?t ph?n c?a tuy?n ???ng s?t xuyên Sibir c?ng nh? tuy?n ???ng s?t Baikal-Amur-Magistrale do các tù nhan xay. Nhi?u ng??i ch?t trong các tr?i lao ??ng vì b?nh t?t, tai n?n, làm vi?c quá s?c. Các bi?n pháp x? t? c?ng ???c th? nghi?m, ví d? nh? phun h?i ??c vào m?t s? ng??i b? nh?t phía sau m?t chi?c xe t?i van ?? ???c chuy?n ??i cho m?c ?ích này.

Theo ch? t?ch h?i ??ng qu?c gia áo Ts. Heinz Fischer, qua nhi?u n?m nghiên c?u t?i v?n kh? Nga, ?ay là m?t cu?c tr?n áp r?ng kh?p. Trong s? 7 ng??i trong b? chính tr? c?a Lenin, t?t nhiên ngoài Stalin, kh?ng ai thoát kh?i cu?c vi?c b? "Tschistka" x? ly. Trong s? 19 thành viên c?a b? chính tr? 1934, n?m 1938 ch? có b?y ng??i còn l?i, t? 139 thành viên ?y ban trung ??ng 1934, ch? có 41 ng??i sau n?m 1941 v?n ch?a b? ch?t ho?c b? b?t giam. 98 ng??i trong s? 139 ?y viên chính th?c và d? khuy?t c?a Ban Trung ??ng do ??i h?i th? XVII b?u ra, ngh?a là 70 %, ?? b? b?t gi? và b? x? b?n (ph?n ??ng vào nh?ng n?m 1937-38) (Trong di?n v?n V? sùng bái cá nhan và nh?ng h?u qu? c?a nó). T??ng t? nh? v?y ng??i ta có th? suy ?oán con s? ??i bi?u ??ng và cán b? c?p ??a ph??ng b? thanh l?c. Trong l?c l??ng quan ??i Liên X?, 3/5 Nguyên soái, 14/16 T? l?nh T?p ?oàn quan, 60/87 Quan ?oàn tr??ng, 136/199 S? ?oàn tr??ng, t?ng c?ng 40.000 s? quan H?ng quan ?? b? x? ly trong cu?c thanh l?c.

M?t s? chuyên gia cho r?ng các b?ng ch?ng t? t? li?u c?a Liên X? ?? ???c làm gi?m nh? ?i, kh?ng hoàn ch?nh, ho?c là kh?ng ?áng tin. Ví d?, Robert Conquest cho r?ng s? v? x? t? hình trong nh?ng n?m x?y ra cu?c ??i thanh tr?ng có l? kh?ng ph?i là 681.692 ng??i, mà ph?i nhi?u g?p hai l?n r??i. ?ng này cho r?ng KGB ?? che ??y b?t d?u v?t b?ng cách gi? m?o ngày tháng và nguyên nhan cái ch?t c?a nh?ng n?n nhan ???c minh oan sau ?ó.

M?c ?ích c?a tr?n áp

Vi?c gì d?n t?i nh?ng cu?c thanh l?c c?a Stalin và nó ?óng vai trò nào trong h? th?ng quy?n l?c c?a ch? ngh?a Stalin, là m?t ?? tài gay nhi?u tranh c?i gi?a các nhà nghiên c?u.

S? ?a nghi tr??c các m?i ?e d?a

M?t s?, nh? Oleg Gordievsky và Christopher Andrew, cho là Stalin quá tin vào nh?ng thuy?t am m?u khi?n ?ng b? m?c ch?ng hoang t??ng và tr? nên quá ?a nghi. Dimitri Wolkogonow thì cho r?ng Stalin th?c s? mu?n ch?ng l?i nh?ng am m?u c?a phe Trotsky và nh?ng ng??i n?m vùng cho ch? ngh?a t? b?n, mà cho là các cu?c thanh l?c là nh?ng tính toán duy ly ?? b?o v? ch? ?? Liên X? và gi? v?ng quy?n l?c c?a mình: "Gu?ng máy tr?n áp, mà Stalin trong th?p niên 1930 ?? ?? cho hoành hành, kh?ng ch? làm cho các cán b? c?p d??i tr? nên cu?ng tín, mà chính c? ?ng n?a. Có th? là nó ?? tr?i qua các giai ?o?n sau: Ban ??u là cu?c chi?n ??u ch?ng l?i nh?ng phe thù ngh?ch, theo ?ó là vi?c h?y di?t k? thù c?a chính b?n than, và sau cùng vi?c s? d?ng b?o l?c ?? bày t? lòng th?n ph?c ??i v?i l?nh t?.

Ch?ng n?n tham nh?ng, bi?n ch?t

T?i ??i h?i l?n th? 13 c?a ??ng tháng 5 n?m 1924, Stalin ?? nói r?ng ??ng kh?ng th? c?ng c? hàng ng? c?a mình n?u kh?ng có nh?ng cu?c thanh l?c ??nh k? ??i v?i nh?ng k? suy thoái, bi?n ch?t trong n?i b?:

??ng chí Lenin ?? d?y chúng ta r?ng ??ng ch? có th? t?ng c??ng b?n than ch? khi nó ??u ??n t? phê bình ch?ng l?o nh?ng t? t??ng suy thoái tham nh?p vào hàng ng? c?a mình. Chúng ta s? ?i ng??c l?i Lênin n?u chúng ta ph? nh?n nh?ng cu?c thanh l?c trong ??ng nói chung. ??i v?i các cu?c thanh l?c hi?n t?i, có gì là sai v?i nó? Ng??i ta nói r?ng nh?ng sai l?m cá nhan ?? ???c th?c hi?n. ???ng nhiên là có. Nh?ng ?? có bao gi? m?t c?ng vi?c l?n là kh?ng g?p ph?i nh?ng sai l?m cá nhan? Kh?ng bao gi?. Sai l?m cá nhan có th? và s? x?y ra; nh?ng cu?c thanh l?c là ?i?u ?úng... D??ng nh? v?i t?i, hoàn toàn c?n thi?t là vi?c ??ng ??ng ra v?i m?t cay ch?i ?? quét s?ch (rác r??i), bay gi? và m?t l?n n?a.

Ch?ng gián ?i?p và phá ho?i

John Scott coi cu?c thanh tr?ng là m?t bi?n pháp h?u hi?u ?? ch?ng l?i gián ?i?p và b?o v? ??t n??c:

Ngày nay, chúng ta bi?t r?ng nhi?u viên ch?c cao c?p, b? k?t án và g?i ??n Siberia vào n?m 1937, sau ?ó ???c ph?c h?i ch?c v? trong th?i gian chi?n tranh, ?? ph?n b?i và tham chi?n cho Hitler! R? ràng các bi?n pháp th?c hi?n trong ??i thanh tr?ng là hoàn toàn h?p ly.

?? bi?n minh cho vi?c gia nh?p ??c Qu?c x?, Vlasov ?? vi?t m?t b?c th? ng?: "T?i sao t?i b??c vào con ???ng ??u tranh ch?ng Bolshevik." Nh?ng gì là bên trong lá th? ?ó là r?t quen thu?c. ??u tiên, nh?ng l?i ch? trích c?a ?ng ta v? ch? ?? X? vi?t là gi?ng h?t v?i nh?ng ly l? c?a nhóm Trotsky và phe cánh h?u ph??ng Tay.

"Chính xác là các cu?c thanh tr?ng và các chi?n d?ch giáo d?c ?i kèm v?i nó ?? giúp nhan dan Liên X? có ???c s?c m?nh t? t??ng ?? ch?ng l?i ??c Qu?c x?. N?u h? kh?ng có y chí kiên ??nh ?? ch?ng l?i ??c qu?c x? b?ng m?i ph??ng ti?n, r? ràng r?ng phát xít ??c ?? có th? chi?m ???c Stalingrad, Leningrad và Moskva. N?u các gián ?i?p phát xít ("??i quan th? n?m") thành c?ng trong vi?c duy trì s? t?n t?i, nó ?? có th? tìm ???c s? ?ng h? c?a các ph?n t? ch? b?i ho?c ph?n b?i trong ??ng. N?u s? l?nh ??o c?a Stalin b? l?t ??, Liên X? s? ??u hàng, c?ng nh? Pháp. M?t chi?n th?ng c?a ??c qu?c x? ? Liên X? ?? có th? ngay l?p t?c c? v? xu h??ng ?ng h? Phát xít trong giai c?p t? s?n Anh, v?n m?nh m? d??i th?i Chamberlain, và làm m?t th? th??ng phong t? nhóm ch?ng phát xít c?a Churchill. Phát xít ??c có l? s? chi?m ?u th? trên toàn th? gi?i.

Cách m?ng Tháng M??i giành ???c s? h?n thù c?a gi?i quy t?c c?, các s? quan quan ??i Sa hoàng c? và nh?ng ??i quan B?ch V? khác nhau, viên ch?c nhà n??c t? ngày tr??c chi?n tranh, các doanh nhan, ??a ch? nh?, và kulaks. T?t c? nh?ng ng??i ?ó có nhi?u ly do ?? c?m ghét s?c m?nh c?a Liên X?, cho r?ng nó ?? t??c ?o?t c?a h? m?t cái gì ?ó mà h? ?? t?ng có tr??c ?ay. Bên c?nh ?ó là tìng tr?ng n?i b? nguy hi?m, nh?ng ng??i ?àn ?ng và ph? n? là ??i t??ng khai thác t?t cho gián ?i?p n??c ngoài.

?i?u ki?n ??a ly c?ng là v?n ?? v?i chính ph? Liên X?: các n??c ??ng dan và nghèo tài nguyên nh? Nh?t B?n và Italy, các quy?n l?c hung h?ng nh? ??c Qu?c x? s? kh?ng do d? ?? xam nh?p vào Liên X? v?i các gián ?i?p c?a h?, nh?m thi?t l?p các t? ch?c và gay ?nh h??ng, nh? h? ?? làm vào t?t c? các n??c khác. Nh?ng tác nhan nh? v?y ?? thúc ??y nh?ng cu?c thanh l?c.

Trong cu?n sách ???c vi?t sau 10 tu?n ? Liên X? vào n?m 1941, Quentin Reynolds nói:

"H?m nay ?? kh?ng còn m?t gián ?i?p, kh?ng còn m?t k? ph?n b?i nào ? n??c Nga X? Vi?t. Ng??i ??c ?? c? g?ng m?t cách tuy?t v?ng ?? thi?t l?p các tòa án v?i ng??i dan ??a ph??ng là ng??i ??ng ??u danh ngh?a c?a các tòa án ?ó khi h? chi?m các thành ph? nh? Odessa, Kiev, và nh?ng n?i khác trong cu?c ti?n quan thành c?ng c?a h? vào mùa thu n?m ngoái. Nh?ng trong m?i tr??ng h?p, ??c kh?ng thu ???c thành c?ng. Nh?ng k? ph?n b?i ti?m n?ng, t?t c? ?? b? t?ng vào các tr?i lao ??ng c?a phía b?c xa x?i. Stalin bi?t r? nh?ng gì ?ng ?? làm vào n?m 1938: tinh th?n ?oàn k?t tuy?t v?i c?a ng??i dan n??c Nga hi?n nay và tinh th?n hoàn toàn kh?ng khi?p s? tr??c th?m k?ch kh?ng khi?p mà ??c gay ra là b?ng ch?ng th?c t? r?ng ng??i dan Nga ch?p nh?n các cu?c thanh tr?ng c?a Stalin. Nói cách khác, ?ó là vi?c "B?n kh?ng th? làm món tr?ng tráng mà kh?ng ??p v? qu? tr?ng".

N?m 2010, Nguyên soái Dmitry Yazov cho r?ng:

Bay gi?, th?t quá d? dàng ?? ?ánh giá v? các v? hành quy?t và các tr?i t?p trung. Còn trong nh?ng n?m 1930, có r?t nhi?u k? thù ??i v?i chính quy?n trong n??c. Có r?i ro r?t l?n là ??t n??c có th? quay l?i con ???ng c?. Và r?i sao - Ch? nh? Stalin ph?i cam ch?u nhìn t?t c? nh?ng ?i?u này ?? N?u anh mu?n, v?n ?? s? là th? này - ho?c th? kia sao...

Anh h?y ??c tài li?u, ??c l?i các tài li?u mà xem! Ph?n l?n nh?ng ng??i b? ?àn áp là ai? ?ó là nh?ng tên c??p, nh?ng k? ph?m t?i nhi?u l?n, nh?ng tên t?i ph?m, k? tr?m, k? phá ho?i ho?c có am m?u phá ho?i. M?t s? b?n chúng tham gia n? mìn phá các h?m m?, b?n khác thì phá ???ng ray l?t ?? các ?oàn tàu, có nh?ng tên thì chuyên gay th?m h?a trong các nhà máy...

Stalin ?? hành ??ng theo quy lu?t ??u tranh chính tr?. Sinh m?nh c?a qu?c gia b? ?e d?a, và ph?i c?u qu?c gia tránh kh?i s? ch?ng phá c?a k? thù. Thu?t ng? "k? thù c?a nhan dan" xu?t hi?n nh? là k?t qu? c?a c?n s?t chính tr?.

Tùy theo nh?n quan chính tr? mà vi?c ?ánh giá cu?c thanh l?c Stalin là r?t khác nhau. Ngày nay, sách giáo khoa l?ch s? c?a Nga nhìn nh?n cu?c tr?n áp c?a Stalin m?t cách khách quan h?n. Trong th?i k? này, ? Liên X? lu?n t?n t?i ch? ngh?a dan t?c c?c ?oan ?e d?a gay ra th?m h?a m?i cho ??t n??c. Trong kho?ng th?i gian 1944-1954, ?? có t?i 40.000 dan th??ng ch?t do l?c l??ng theo ch? ngh?a dan t?c gay ra. Stalin ?? c?ng r?n và kh?n khéo l?nh ??o ??t n??c d?p t?t phong trào này, góp ph?n c?ng c?, phát tri?n Liên bang X?-Vi?t. Sách giáo khoa m?i ?? ?ánh giá vi?c tr?n áp c?a Stalin là phù h?p v?i tình hình lúc b?y gi?. ??i v?i v?n ?? thanh l?c n?i b? c?ng ???c sách bình lu?n theo chi?u h??ng tích c?c: Tr?n áp kh?ng ph?i ?? "l?m sát ng??i v? t?i" mà b?n y c?a Stalin là lo?i b? nh?ng cán b? kém n?ng l?c, suy thoái ??o ??c, tham nh?ng trong n?i b? chính quy?n. Th?c t? này ???c xem là khát v?ng c?a Stalin mu?n b?o ??m cho b? máy qu?n ly phát huy hi?u qu? l?n nh?t.

Th? m?c

Xem thêm: Th? m?c v? ch? ngh?a Stalin và Liên X?

Sách báo chuyên kh?o

• Brandenberger, David (2011). Propaganda State in Crisis: Soviet Ideology, Indoctrination, and Terror Under Stalin, 1927-1941 [Nhà n??c tuyên truy?n lam vào kh?ng ho?ng: Y th?c h? X? vi?t, Truy?n th?, và Kh?ng b? d??i th?i Stalin, 1927-1941]. New Haven & London: Nhà xu?t b?n ??i h?c Yale. ISBN 9780300155372.
• Conquest, Robert (2008). The Great Terror: A Reassessment [??i Kh?ng b?: M?t ?ánh giá l?i]. Anh: Nhà xu?t b?n ??i h?c Oxford. ISBN 9780195316995.
• Chase, William J. (2001). Enemies Within the Gates? The Comintern and the Stalinist Repression, 1934-1939 [K? thù bên trong ng??ng c?a? Qu?c t? C?ng s?n và cu?c áp b?c Stalinist, 1934-1939]. Hoa K?: Nhà xu?t b?n ??i h?c Yale. ISBN 9780300133196.
• Figes, Orlando (2008). The Whisperers: Private Life in Stalin's Russia [Nh?ng k? thì th?m: ??i t? ? n??c Nga c?a Stalin]. Anh: Penguin Books Limited. ISBN 9780141808871.
• Fitzpatrick, Sheila (2017). On Stalin's Team: The Years of Living Dangerously in Soviet Politics [Theo nhóm c?a Stalin: Nh?ng n?m s?ng hi?m nguy trong n?n chính tr? Liên X?]. Anh: Nhà xu?t b?n ??i h?c Princeton. ISBN 9780691175775.
• ———— (1999). Everyday Stalinism: Ordinary Life in Extraordinary Times: Soviet Russia in the 1930s [Ch? ngh?a Stalin h?ng ngày: ??i s?ng bình th??ng trong th?i k? b?t th??ng: Nga X? vi?t nh?ng n?m 1930]. Anh: Nhà xu?t b?n ??i h?c Oxford. ISBN 9780199839247.
• Getty, John A. (1987) [1985]. Origins of the Great Purges: The Soviet Communist Party Reconsidered, 1933-1938 [Các ngu?n g?c c?a ??i Thanh tr?ng: Xem xét l?i ??ng C?ng s?n Liên X?, 1933-1938]. Anh: Nhà xu?t b?n ??i h?c Cambridge. ISBN 9780521335706.
• ————; Naumov, Oleg V. (2010) [1999]. Road to Terror: Stalin and the Self-Destruction of the Bolsheviks, 1932-1939 [???ng t?i Kh?ng b?: Stalin và s? t? ho?i c?a ??ng Bolshevik, 1932-1939]. Hoa K?: Nhà xu?t b?n ??i h?c Yale. ISBN 9780300142419.
• Goldman, Wendy Z. (2011). Inventing the Enemy: Denunciation and Terror in Stalin's Russia [B?a ??t ra k? thù: ??u t? và kh?ng b? ? n??c Nga c?a Stalin]. Anh: Nhà xu?t b?n ??i h?c Cambridge. ISBN 9781139498012.
• Halfin, Igal (2009). Stalinist Confessions: Messianism and Terror at the Leningrad Communist University [Nh?ng l?i thú t?i Stalinist: Ch? ngh?a Messiah và Kh?ng b? t?i ??i h?c C?ng s?n Leningrad]. Hoa K?: Nhà xu?t b?n ??i h?c Pittsburgh. ISBN 9780822973522.
• Harris, James R. (2016). The Great Fear: Stalin's Terror of the 1930s [N?i s? l?n: Kh?ng b? c?a Stalin nh?ng n?m 1930]. Anh: Nhà xu?t b?n ??i h?c Oxford. ISBN 9780199695768.
• Khlevniuk, Oleg V. (2015). Stalin: New Biography of a Dictator [Stalin: Ti?u s? m?i v? m?t nhà ??c tài]. Nora Seligman Favorov biên d?ch. Anh: Nhà xu?t b?n ??i h?c Yale. ISBN 9780300166941.
• ———— (2015). "Top Down vs. Bottom-up: Regarding the Potential of Contemporary "Revisionism"" [T? trên xu?ng vs. T? d??i lên: V? ti?m n?ng c?a h??ng nghiên c?u "Xét l?i"]. Cahiers du Monde russe. Quy?n 56 s? 4. Aaron Hale?Dorrell; Angelina Lucento biên d?ch. tr. 837–857. doi:10.4000/monderusse.8253.
• ———— (2008). Master of the House: Stalin and His Inner Circle [Ch? qu?n ng?i nhà: Stalin và nhóm than c?n c?a ?ng ta]. Nora Seligman Favorov biên d?ch. Anh: Nhà xu?t b?n ??i h?c Yale. ISBN 9780300161281.
• Kotkin, Stephen (2017). Stalin: Waiting for Hitler, 1929-1941 [Stalin: ??i ch? Hitler, 1929-1941]. Anh: Penguin Publishing Group. ISBN 9780735224483.
• Kuromiya, Hiroaki (2014). "Stalin's Great Terror and the Asian Nexus" [??i Kh?ng b? c?a Stalin và m?i n?i á chau]. Europe-Asia Studies. Quy?n 66 s? 5. tr. 775–793. doi:10.1080/09668136.2014.910940. ISSN 0966-8136. JSTOR 24534159.
• ————; Andrejz, Pep?oński (2009). "The Great Terror: Polish-Japanese Connections" [??i Kh?ng b?: M?i quan h? Ba Lan – Nh?t B?n]. Cahiers du Monde russe. Quy?n 50 s? 4. tr. 647–670. doi:10.4000/monderusse.9736. JSTOR 41349463.
• ————; Mamoulia, Georges (2009). "Anti-Russian and Anti-Soviet Subversion: The Caucasian-Japanese Nexus, 1904-1945" [?m m?u l?t ?? ch?ng Nga và ch?ng X? vi?t: M?i n?i Kavkaz – Nh?t, 1904-1945]. Europe-Asia Studies. Quy?n 61 s? 8. Taylor & Francis. tr. 1415–1440. doi:10.1080/09668130903134822. ISSN 0966-8136. JSTOR 27752356.
• ———— (2007). The Voices of the Dead: Stalin's Great Terror in the 1930s [Ti?ng v?ng c?a ng??i ?? khu?t: ??i Kh?ng b? c?a Stalin nh?ng n?m 1930]. Hoa K?: Nhà xu?t b?n ??i h?c Yale. ISBN 9780300123890.
• ———— (2005). "Accounting for the Great Terror" [Gi?i thích ??i Kh?ng b?]. Für Geschichte Osteuropas. Quy?n 53 s? 1. tr. 86–101. JSTOR 41051345.
• Mawdsley, Evan (2003). The Stalin Years: The Soviet Union, 1929-53 [Nh?ng n?m Stalin: Liên X?, 1929-53]. Manchester & New York: Nhà xu?t b?n ??i h?c Manchester. ISBN 9780719063770.
• McDermott, Kevin (1995). "Stalinist Terror in the Comintern: New Perspectives" [Kh?ng b? Stalinist bên trong Qu?c t? C?ng s?n: Nh?ng góc nhìn m?i]. Journal of Contemporary History. Quy?n 30 s? 1. Sage Publications. tr. 111–130. doi:10.1177/00220094950300010. JSTOR 260924.
• Morris, James (2004). "The Polish Terror: Spy Mania and Ethnic Cleansing in the Great Terror" [Kh?ng b? Ba Lan: C?n s?t gián ?i?p và thanh l?c s?c t?c trong cu?c ??i Kh?ng b?]. Europe-Asia Studies. Quy?n 56 s? 5. Taylor & Francis. tr. 751–766. doi:10.1080/0966813041000235137. ISSN 0966-8136. JSTOR 414748.
• Rayfield, Donald (2007) [2004]. Stalin and His Hangmen: The Tyrant and Those Who Killed for Him [Stalin và nh?ng tay ?? t?: B?o chúa và nh?ng k? gi?t ng??i cho y]. Hoa K?: Random House Publishing Group. ISBN 9780307431837.
• Rittersporn, Gábor (2014). Anguish, Anger, and Folkways in Soviet Russia [Th?ng kh?, gi?n d?, và phong t?c ? Nga X? vi?t]. Hoa K?: Nhà xu?t b?n ??i h?c Pittsburgh. ISBN 9780822980254.
• Rogovin, Vadim Z. (2009). Stalin's Terror of 1937-1938: Political Genocide in the USSR [Kh?ng b? c?a Stalin giai ?o?n 1937-1938: Di?t vong chính tr? ? Liên X?]. Anh: Mehring Books. ISBN 9781893638044.
• ———— (1998). 1937: Stalin's Year of Terror [1937: N?m kh?ng b? c?a Stalin]. Anh: Mehring Books. ISBN 9780929087771.
• Schl?gel, Karl (2014). Moscow, 1937 [Moskva, 1937]. ??c: Polity Press. ISBN 9780745683621.
• Shearer, David R. (2023). Stalin and War, 1918-1953: Patterns of Repression, Mobilization, and External Threat [Stalin và Chi?n tranh, 1918-1953: M?u hình áp b?c, dan v?n, và nguy c? bên ngoài]. Anh: Taylor & Francis. ISBN 9781000955446.
• ———— (2014) [2009]. Policing Stalin's Socialism: Repression and Social Order in the Soviet Union, 1924-1953 [Bình tr? ch? ngh?a x? h?i c?a Stalin: áp b?c và tr?t t? x? h?i ? Liên X?, 1924-1953]. Hoa K?: Nhà xu?t b?n ??i h?c Yale. ISBN 9780300156225.
• ———— (2001). "Social disorder, mass repression, and the NKVD during the 1930s" [R?i lo?n x? h?i, áp b?c qu?n chúng, và NKVD nh?ng n?m 1930]. Cahiers du Monde russe. Quy?n 42 s? 2/4. tr. 505–534. doi:10.4000/monderusse.8465. JSTOR 20174643.
• Thurston, Robert W. (1996). Life and Terror in Stalin's Russia, 1934-1941 [??i s?ng và kh?ng b? ? n??c Nga c?a Stalin, 1934-1941]. Hoa K?: Nhà xu?t b?n ??i h?c Yale. ISBN 9780300143652.
• Viola, Lynne (2017). Stalinist Perpetrators on Trial: Scenes from the Great Terror in Soviet Ukraine [Th? ph?m Stalinist h?u tòa: C?nh t??ng ??i Kh?ng b? t?i Ukraina X? vi?t]. Anh: Nhà xu?t b?n ??i h?c Oxford. ISBN 9780190674175.
• Whitegood, Peter (2015). The Red Army and the Great Terror: Stalin's Purge of the Soviet Military [H?ng quan và ??i Kh?ng b?: Cu?c thanh tr?ng Quan ??i X? vi?t c?a Stalin]. Hoa K?: Nhà xu?t b?n ??i h?c Kansas. ISBN 9780700621170.

Tuy?n t?p

• Nhi?u tác gi? (2013). James Harris (biên t?p). The Anatomy of Terror: Political Violence Under Stalin [Gi?i ph?u kh?ng b?: B?o l?c chính tr? d??i th?i Stalin]. Oxford: OUP Oxford. ISBN 978-0-1996-5566-3.
• Nhi?u tác gi? (2006). Melanie Ili? (biên t?p). Stalin’s Terror Revisited [Xem l?i cu?c kh?ng b? c?a Stalin]. Hampshire & New York: Palgrave Macmillan UK. ISBN 978-0-2305-9733-4.
• Nhi?u tác gi? (2002). Barry J. McLoughlin; Kevin McDermott (biên t?p). Stalin’s Terror: High Politics and Mass Repression in the Soviet Union [Kh?ng b? c?a Stalin: Chính tr? c?p cao và áp b?c qu?n chúng ? Liên X?] (PDF). Hampshire & New York: Palgrave Macmillan UK. ISBN 978-0-2305-2393-7.
• Nhi?u tác gi? (1993). J. Arch Getty; Roberta T. Manning (biên t?p). Stalinist Terror: New Perspectives [Kh?ng b? Stalinist: Nh?ng góc nhìn m?i]. Cambridge & New York: Nhà xu?t b?n ??i h?c Cambridge. ISBN 978-0-5214-4670-9.